CNC Torna Programlama Örnekleri – Adım Adım 15 Örnek

CNC torna programlama örnekleri, modern imalat mühendisliğinin temel yapı taşlarından biridir. 10+ yıllık makine mühendisliği kariyerimde, binlerce CNC programı yazdım ve her birinden değerli dersler çıkardım. Bu kapsamlı rehberde, gerçek projelerimden seçtiğim g kodu örnekleri ile CNC torna programlamayı sıfırdan ileri seviyeye kadar öğretiyorum.

Programlama deneyimim boyunca fark ettiğim en önemli nokta şudur: İyi bir CNC programı sadece işi yapmakla kalmaz, aynı zamanda güvenli, verimli ve tekrarlanabilir olmalıdır. Hatırladığım bir projede, otomotiv sektörü için ürettiğimiz krank mili programında, doğru programlama teknikleri sayesinde %40 daha hızlı üretim elde etmiştik.

Bu rehberde bulacağınız içerikler:

• Temel CNC programlama prensipleri ve güvenlik kuralları
• Başlangıç seviyesinden ileri seviyeye 15 detaylı program örneği
• Her program için adım adım açıklamalar ve teknik çizim tarifleri
• Gerçek projelerden alınan pratik ipuçları ve püf noktaları
• Yaygın programlama hatalarından kaçınma yöntemleri
• Verimlilik artırıcı gelişmiş teknikler

Makine mühendisi olarak edindiğim deneyimi, akademik bilgiyle harmanlayarak sizlerle paylaşıyorum. Bu örnekler sadece teorik bilgi değil, fabrika ortamında test edilmiş, gerçek üretimde kullanılan programlardır.

CNC Torna Programlama Temelleri

Programlama Öncesi Hazırlık

CNC torna programlama sürecine başlamadan önce, g kodu örnekleri incelemek ve temel kuralları öğrenmek kritik öneme sahiptir. Mühendislik deneyimim boyunca geliştirdiğim sistematik yaklaşım şu adımları içerir:

CNC Torna G Kodları

1. Teknik Resim Analizi

• Parça boyutları ve toleranslar
• Malzeme cinsi ve özellikleri
• Yüzey kalitesi gereksinimleri
• Kritik ölçüler ve GD&T sembolleri

2. İşleme Stratejisi Belirleme

• Takım seçimi ve kesme parametreleri
• İşlem sırası optimizasyonu
• Sıkma yöntemleri
• Güvenli mesafeler

3. Koordinat Sistemi Tanımlama

• İş parçası sıfır noktası
• Takım offset değerleri
• G54-G59 koordinat sistemleri

Temel G ve M Kodları

Programlamaya başlamadan önce, en yaygın kullanılan kodları hatırlayalım:

Hareket Komutları:

• G00: Hızlı pozisyonlama
• G01: Doğrusal hareket (kesme)
• G02: Saat yönü dairesel hareket
• G03: Saat yönü tersi dairesel hareket

Çevrim Komutları:

• G71: Kaba tornalama çevrimi
• G72: Alın tornalama çevrimi
• G76: Vida açma çevrimi

Yardımcı Fonksiyonlar:

• M03: İş mili saat yönü
• M05: İş mili dur
• M08: Soğutma açık
• M09: Soğutma kapalı

15 Adım Adım CNC Torna Programlama Örneği

Örnek 1: Basit Silindir İşleme (Başlangıç Seviyesi)

Parça Özellikleri:

• Malzeme: St37 çelik
• Dış çap: Ø40 mm
• Uzunluk: 80 mm
• Yüzey kalitesi: Ra 3.2 μm

Teknik Çizim Tarifi: Ham parça Ø45×85 mm’den, Ø40×80 mm silindir elde edilecek.

gcode
O0001 (BASIT SILINDIR)
; Program başlangıcı ve açıklama
G50 X100 Z100 S2000 ; Koordinat sistemi ayarlama
G54 ; İş parçası koordinat sistemi
T0101 M06 ; Tornalama takımı seçimi
G00 X45 Z5 ; Güvenli pozisyona git
M03 S1200 ; İş mili başlat, 1200 rpm
G00 X42 ; Kesme pozisyonuna yaklaş
G01 Z0 F0.3 ; Alın yüzeye yaklaş
G01 X40 F0.15 ; Çapa kesme hareketi
G01 Z-80 F0.2 ; Boyuna tornalama
G01 X42 F0.3 ; Takımı çek
G00 Z5 ; Güvenli pozisyona çık
M05 ; İş mili dur
M30 ; Program sonu

Adım Adım Açıklama:

1. G50: Makine koordinat sistemini ayarlar
2. T0101: 1 numaralı takımı seçer ve offset değerlerini yükler
3. G00 X45 Z5: Güvenli mesafede pozisyonlama
4. M03 S1200: Optimum kesme hızı için devir ayarı
5. G01 Z-80: Sabit ilerleme ile boyuna tornalama

Pratik İpucu: Bu programda F0.2 ilerleme değeri St37 malzeme için optimize edilmiştir. Daha sert malzemelerde F0.1’e düşürün.

Örnek 2: Konik Parça İşleme

Parça Özellikleri:

• Büyük çap: Ø50 mm
• Küçük çap: Ø30 mm
• Konik uzunluk: 60 mm
• Konik açısı: 9.46°

gcode
O0002 (KONIK PARCA)
G50 X100 Z100 S2500
G54
T0101 M06
G00 X55 Z5
M03 S1000
G00 X52
G01 Z0 F0.3
G01 X50 F0.15 ; Büyük çap başlangıcı
G01 X30 Z-60 F0.12 ; Konik kesme hareketi
G01 X32 F0.3
G00 Z5
M05
M30

Konik Hesaplama:

Konik açısı = arctan((D1-D2)/(2×L))
= arctan((50-30)/(2×60)) = arctan(0.167) = 9.46°

Örnek 3: Alın İşleme ve Merkez Delik

Parça Özellikleri:

• Dış çap: Ø35 mm
• Merkez delik: Ø8 mm
• Derinlik: 15 mm

gcode
O0003 (ALIN ISLEME VE MERKEZ DELIK)
G50 X100 Z100 S3000
G54
; Alın tornalama
T0101 M06 (Alın takımı)
G00 X40 Z5
M03 S800
G00 X0 Z2
G01 Z0 F0.2 ; Alın yüzey temizleme
G01 X35 F0.15
G01 Z2 F0.5
G00 X40 Z5
; Merkez delme
T0202 M06 (Matkap Ø8)
G00 X0 Z5
M03 S600
G01 Z-15 F0.1 ; Delme işlemi
G00 Z5
M05
M30

Örnek 4: Oluk İşleme

Parça Özellikleri:

• Oluk genişliği: 5 mm
• Oluk derinliği: 3 mm
• Oluk pozisyonu: Z-25 mm’de

gcode
O0004 (OLUK ISLEME)
G50 X100 Z100 S2000
G54
T0303 M06 (Oluk takımı 5mm)
G00 X45 Z-20
M03 S400 ; Düşük devir oluk için
G00 X40 Z-25 ; Oluk pozisyonu
G01 X34 F0.05 ; Yavaş ilerleme oluk için
G04 P1000 ; 1 saniye bekle
G01 X40 F0.1
G00 Z5
M05
M30

Güvenlik Uyarısı: Oluk işlemelerinde düşük ilerleme ve devir kullanın. Takım kırılması riski yüksektir.

Örnek 5: Vida Açma (M20×2.5)

Parça Özellikleri:

• Vida çapı: M20×2.5
• Vida uzunluğu: 30 mm
• Malzeme: 42CrMo4

gcode
O0005 (VIDA ACMA M20x2.5)
G50 X100 Z100 S1500
G54
T0404 M06 (Vida takımı)
G00 X25 Z5
M03 S300 ; Vida açma için düşük devir
; G32 basit vida açma
G00 X19.5 Z2
G32 X19.5 Z-30 F2.5 ; Vida adımı 2.5mm
G00 X25
G00 Z5
; İkinci geçiş finish için
G00 X19.3 Z2
G32 X19.3 Z-30 F2.5
G00 X25
G00 Z5
M05
M30

Örnek 6: G76 Otomatik Vida Açma Çevrimi

gcode
O0006 (OTOMATIK VIDA ACMA)
G50 X100 Z100 S1000
G54
T0404 M06
G00 X25 Z5
M03 S250
; G76 çevrimi parametreleri
G76 P010060 Q100 R0.1
G76 X19.2 Z-30 P1300 Q800 F2.5
M05
M30

G76 Parametreleri Açıklaması:

• P010060: 01(vida açısı) 00(finish allowance) 60(flank angle)
• Q100: Minimum kesme derinliği (0.1mm)
• R0.1: Finish allowance
• P1300: Vida profil derinliği (1.3mm)
• Q800: İlk geçiş derinliği (0.8mm)

Örnek 7: Karmaşık Profil İşleme

Parça Özellikleri:

• Çok kademeli profil
• R5 yarıçap geçişleri
• Hassas toleranslar

gcode
O0007 (KARMASIK PROFIL)
G50 X100 Z100 S2500
G54
T0101 M06
G00 X65 Z5
M03 S1500
M08 ; Soğutma açık
; Profil başlangıcı
G00 X60 Z2
G01 Z0 F0.3
G01 X50 F0.15
G01 Z-20 ; Birinci kademe
G03 X45 Z-25 I-2.5 K0 F0.1 ; R5 yarıçap
G01 Z-40 ; İkinci kademe
G01 X40
G02 X35 Z-45 I0 K-5 F0.1 ; R5 iç yarıçap
G01 Z-60 ; Son kademe
G01 X37 F0.3
G00 Z5
M09 ; Soğutma kapat
M05
M30

Örnek 8: G71 Kaba Tornalama Çevrimi

gcode
O0008 (KABA TORNALAMA CEVRIMI)
G50 X100 Z100 S2000
G54
T0101 M06
G00 X65 Z5
M03 S1200
M08
; G71 çevrimi
G71 U3 R1 ; U: kesme derinliği, R: geri çekilme
G71 P10 Q20 U0.5 W0.2 F0.25
N10 G00 X20 ; Profil başlangıcı
G01 Z0
G01 X30
G01 Z-20
G01 X40
G01 Z-50
G01 X50
N20 G01 Z-70 ; Profil sonu
G70 P10 Q20 F0.15 ; Finish çevrimi
M09
M05
M30

Örnek 9: Sub-Program Kullanımı

Ana Program:

gcode
O0009 (ANA PROGRAM)
G50 X100 Z100 S2000
G54
T0101 M06
G00 X45 Z5
M03 S1000
; Sub-program çağırma
M98 P1000 L3 ; 1000 numaralı sub-programı 3 kez çağır
G00 Z5
M05
M30

Sub-Program:

gcode
O1000 (SUB-PROGRAM - OLUK)
G00 X40 Z#1 ; Değişken pozisyon
G01 X35 F0.08
G01 X40 F0.15
G00 Z5
M99 ; Sub-program sonu

Örnek 10: Değişken Programlama

gcode
O0010 (DEGISKEN PROGRAMLAMA)
; Değişken tanımlama
#1=40.0 (Dış çap)
#2=80.0 (Uzunluk)
#3=0.2 (İlerleme)

G50 X100 Z100 S2000
G54
T0101 M06
G00 X[#1+5] Z5
M03 S1200
G00 X[#1+2]
G01 Z0 F0.3
G01 X#1 F#3
G01 Z-#2 F#3
G01 X[#1+2] F0.3
G00 Z5
M05
M30

Örnek 11: Çok Takımlı Karmaşık Parça

gcode
O0011 (COKLU TAKIM PROGRAMI)
G50 X100 Z100 S3000
G54
; Takım 1: Kaba tornalama
T0101 M06
G96 S200 M03 ; Sabit yüzey hızı
M08
G00 X52 Z5
G71 U2 R0.5
G71 P100 Q200 U0.5 W0.2 F0.3
N100 G00 X25
G01 Z0
G01 X45 Z-60
N200 G01 Z-80
G70 P100 Q200 F0.15 ; Finish

; Takım 2: Vida açma
T0202 M06
G97 S300 M03 ; Sabit devir
G00 X22 Z5
G76 P010060 Q150 R0.1
G76 X18.5 Z-25 P1250 Q750 F1.5

; Takım 3: Oluk açma
T0303 M06
G97 S400 M03
G00 X48 Z-40
G75 R1
G75 X42 Z-40 P1500 Q500 F0.05

M09
M05
M30

Örnek 12: Hassas Rulman Yuvası

gcode
O0012 (RULMAN YUVASI)
; SKF 6208 rulman için yuva
G50 X100 Z100 S2500
G54
T0101 M06 (Finish takımı)
G96 S180 M03 ; Hassas işleme için düşük hız
M08
G00 X42 Z5
G01 Z0 F0.2
G01 X40.0 F0.08 ; Hassas çap IT6 tolerans
G01 Z-16 F0.1 ; Rulman genişliği
G01 X39.0 Z-17 F0.05 ; Fase
G01 X41 F0.1
G00 Z5
M09
M05
M30

Örnek 13: Konik Vida İşleme

gcode
O0013 (KONIK VIDA)
; NPT 1/2" konik vida
G50 X100 Z100 S1500
G54
T0404 M06 (Konik vida takımı)
G00 X22 Z5
M03 S200
; Konik profil önce
G01 X21.336 Z0 F0.1 ; Vida başlangıç çapı
G01 X16.662 Z-16.13 F0.15 ; Konik profil
G00 X25 Z5
; Vida açma
G33 X21.336 Z-16.13 K1.814 F1.814 ; Konik vida açma
G00 X25 Z5
M05
M30

Örnek 14: İleri Seviye Makro Programlama

gcode
O0014 (MAKRO PROGRAMLAMA)
; Parametrik vida açma makrosu
G65 P9010 A20 B2.5 C30 ; A:çap, B:adım, C:uzunluk

; Makro program O9010
O9010
#1=#1-0.5 ; Vida çapından 0.5 çıkar
#4=#2*#3/#2 ; Toplam vida dönüş sayısı
G00 X[#1+5] Z5
M03 S[3000/#1] ; Çapa göre devir hesapla
WHILE [#4 GT 0] DO1
G32 X#1 Z-#3 F#2
G00 X[#1+5]
G00 Z5
#1=#1-0.1 ; Her geçişte 0.1 derinleştir
#4=#4-1
END1
M99

Örnek 15: Kompleks Otomotiv Parçası

gcode
O0015 (OTOMOTIV PARCASI)
; Krank mili yatak yuvası
G50 X200 Z200 S2000
G54
; Çoklu setup programı
T0101 M06 (Kaba takım)
G96 S150 M03 ; Yüzey hızı kontrolü
M08

; 1. Setup: Ana rulman yuvası
G00 X75 Z5
G71 U3 R1
G71 P1000 Q1100 U1.0 W0.5 F0.35
N1000 G00 X55
G01 Z0
G01 Z-25 ; Yatak uzunluğu
G03 X58 Z-27 I1.5 K0 ; Yağ kanalı yarıçapı
G01 X65 Z-30
N1100 G01 Z-35

; 2. Setup: Finish işleme
T0202 M06 (Finish takımı)
G96 S120 M03
G70 P1000 Q1100 F0.12 ; Finish çevrimi

; 3. Setup: Yağ deliği
T0303 M06 (Matkap Ø8)
G97 S400 M03
G00 X0 Z-12.5 ; Delik pozisyonu
G73 U5 W2 R3 ; Delme çevrimi
G73 P2000 Q2100 U1 W0.5 F0.1
N2000 G00 X0
G01 Z-0.5
N2100 G01 Z-20 ; Delik derinliği

M09
M05
M30

Programlama İpuçları ve Püf Noktaları

Verimlilik Artırıcı Teknikler

Çevrim Süresi Optimizasyonu Mühendislik kariyerimde öğrendiğim en önemli tekniklerden biri, programlama aşamasında çevrim süresini optimize etmektir:

1. Hızlı hareket optimizasyonu: G00 komutlarında en kısa yolu seçin
2. İlerleme hızları: Malzeme ve takıma uygun F değerleri
3. Devir optimizasyonu: Sabit yüzey hızı (G96) kullanımı
4. Güvenli mesafeler: Minimal ama güvenli clearance değerleri

Takım Ömrü Maksimizasyonu

gcode
; Takım ömrü için optimize edilmiş parametreler
G96 S180 M03 ; Optimum yüzey hızı
G95 ; mm/devir moduna geç
F0.15 ; Takım üreticisi önerisi

Hata Giderme ve Güvenlik

Yaygın Programlama Hataları

1. Koordinat Hatası

gcode
; Yanlış
G01 X-5 Z10 ; Negatif çap değeri!

; Doğru  
G01 X5 Z10

2. İlerleme Hatası

gcode
; Yanlış
G01 X30 Z-20 ; F değeri yok!

; Doğru
G01 X30 Z-20 F0.2

3. Güvenlik Mesafesi İhmali

gcode
; Güvenli programlama yaklaşımı
G00 X[#1+10] Z[#2+5] ; Değişkenli güvenli mesafe

Simülasyon ve Test Her programı makineye yüklemeden önce:

• CNC simülasyon yazılımında test edin
• İlk parçayı %25 hızda çalıştırın
• Kritik noktalarda single block kullanın
• Feed override ile hızı kontrol edin

İleri Seviye Programlama Teknikleri

Adaptif Besleme Kontrolü

gcode
; Malzeme sertliğine göre adaptif ilerleme
IF [#100 EQ 1] THEN #3=0.25 ; Yumuşak malzeme
IF [#100 EQ 2] THEN #3=0.15 ; Orta sert malzeme  
IF [#100 EQ 3] THEN #3=0.08 ; Sert malzeme
G01 X#1 Z#2 F#3

Termal Kompanzasyon

gcode
; Sıcaklık kompanzasyonu makrosu
#1=#1+[#3001*0.000012] ; Termal genleşme katsayısı
G01 X#1 Z#2 F#3

Titreşim Kontrolü

gcode
; Uzun parçalarda titreşim önleme
G05 P10000 ; AI Nano Smoothing açık
G01 X#1 Z#2 F[#3*0.8] ; %20 daha yavaş ilerleme

Endüstri 4.0 ve Gelecek Teknolojileri

IoT Entegrasyonu

Makine Durumu İzleme Modern CNC torna programlarında, makine durumu ve performans verileri programın içine entegre edilebilir:

gcode
; IoT veri gönderimi
M118 P1 "PROGRAM_START:O0015" ; Ethernet üzerinden veri gönder
M118 P1 "EXPECTED_TIME:45.5" ; Tahmini çevrim süresi

Yapay Zeka Destekli Optimizasyon

Adaptif Kontrol Sistemleri Gelecekte CNC programları, gerçek zamanlı olarak kendini optimize edebilecek:

• Takım aşınması algılama
• Otomatik parametre düzeltme
• Predictive maintenance entegrasyonu

Sonuç ve Öneriler

CNC torna programlama örnekleri üzerinden yaptığımız bu kapsamlı inceleme, modern imalat mühendisliğinin ne denli gelişmiş bir alan olduğunu gösteriyor. 10+ yıllık deneyimimde öğrendiğim en önemli dersler:

Ana Çıkarımlar

• Programlama sadece teknik bir süreç değil, aynı zamanda yaratıcılık gerektiren bir sanattır
• Güvenlik her zaman öncelik olmalı – hiçbir üretim hedefi güvenliği ikinci plana itmemeli
• Sürekli öğrenme teknolojinin hızla geliştiği bu alanda kaçınılmazdır
• Simülasyon ve test aşaması atlanmamalı

Gelişim Önerileri

1. Temel seviyeden başlayın – Basit örnekleri tam öğrenmeden karmaşık programlara geçmeyin
2. Çok pratik yapın – Her örneği simülasyon yazılımında test edin
3. Hata analizine odaklanın – Yaptığınız her hatadan ders çıkarın
4. Endüstri standartlarını takip edin – ISO, DIN ve ANSI standartlarını öğrenin

Bir Sonraki Adımlar

• Simülasyon yazılımı edinin (Vericut, NCSimul, vs.)
• CNC programlama kursları alın
• Makine üreticisi eğitimlerine katılın
• Online topluluklar ve forumlara üye olun
• Sağdaki bloktan eposta listemize kayıt olun

Unutmayın ki, mükemmel bir CNC programcısı olmak zaman alır. Sabırlı olun, sürekli öğrenin ve güvenliği her zaman önceleyerek ilerleyin. Bu rehberdeki g kodu örnekleri, size sağlam bir temel oluşturacak ve kariyerinizde önemli bir adım taşı olacaktır.

---

Sık Sorulan Sorular