Metrik Diş Tablosu

Son güncelleme: 15 Haziran 2022

Metrik diş tablosu, tasarımlarınızda sıkça göz atmamız gereken tabloların başında gelir. Tasarladığımız makine parçalarında kılavuz çekmek istediğimizde mutlaka bu tabloda yer alan standart değerleri kullanmamız gerekir. (Tasarıma göre özel diş kullanmamız gerekmiyorsa.) Bu içerikte standart metrik diş tablosuna erişebileceksiniz.

Neden Metrik Diş Tablosu Kullanmalıyım?

Yaptığımız tasarımda standart metrik cıvata kullanacaksak piyasada kolay bulabileceğimiz tüm metrik civata ölçüleri standart metrik diş tablosundaki gibidir. Eğer tasarımınızı Amerikan birim sistemine göre tasarlıyorsanız o zamanda standardı sağlamak için withword diş tablosu kullanmanız gerekir.

Özel bir durumdan dolayı standart dışı metrik civata ölçüleri kullanmamız gerekmiyorsa tablo harici yaptığımız bir tasarım hem yanlış olacak hem de maliyeti yüksek bir iş ortaya çıkartacaktır.

Metrik Diş Ölçüleri

ANMA ÇAPI D=d	ADIM P	DIŞ VİDA DİŞ DİBİ d1	İÇ VİDA DİŞ DİBİ D1	MATKAP ÇAPI	BÖLÜM ÇAPI d2=D2	DIŞ VİDA DİŞ YÜKSEKLİĞİ h3	İÇ VİDA DİŞ YÜKSEKLİĞİ h1
M1	0,25	0,693	0,729	0,75	0,638	0,153	0,135
M2	0,40	1,509	1,567	1,60	1,740	0,245	0,217
M2,5	0,45	1,948	2,013	2,10	2,208	0,276	0,244
M3	0,50	2,387	2,459	2,50	2,675	0,307	0,271
M3,5	0,60	2,764	2,850	2,90	3,110	0,468	0,325
M4	0,70	3,141	3,242	3,30	3,545	0,429	0,379
M4,5	0,75	3,580	3,688	3,70	4,013	0,460	0,406
M5	0,80	4,019	4,134	4,20	4,480	0,491	0,433
M6	1,00	4,773	4,917	5,00	5,350	0,613	0,541
M8	1,25	6,466	6,647	6,80	7,188	0,767	0,677
M10	1,50	8,160	8,376	8,50	9,026	0,920	0,812
M12	1,75	9,853	10,106	10,20	10,863	1,074	0,947
M14	2,00	11,546	11,835	12,00	12,701	1,227	1,083
M16	2,00	13,546	13,835	14,00	14,701	1,227	1,083
M18	2,50	14,933	15,294	15,50	16,376	1,534	1,353
M20	2,50	16,933	17,294	17,50	18,376	1,534	1,353
M22	2,50	18,933	19,294	19,50	20,376	1,534	1,353
M24	3,00	20,319	20,752	21,00	22,051	1,840	1,624
M27	3,00	23,319	23,752	24,00	25,051	1,840	1,624
M30	3,50	25,706	26,211	26,50	27,727	2,147	1,894
M33	3,50	28,706	29,211	29,50	30,727	2,147	1,894
M36	4,00	31,093	31,670	32,00	33,402	2,454	2,185
M39	4,00	34,093	34,670	35,00	36,402	2,454	2,165
M42	4,50	36,479	37,129	37,50	39,077	2,760	2,436
M45	4,50	39,479	40,129	40,50	42,077	2,760	2,436
M48	5,00	41,866	42,587	43,00	44,752	3,067	2,706
M52	5,00	45,866	46,587	47,00	48,752	3,067	2,706
M56	5,50	49,252	50,046	50,50	52,428	3,374	2,977
M60	5,50	53,252	54,046	55,00	56,428	3,374	2,977
M64	6,00	56,639	57,505	58,00	60,103	3,681	3,248

Standart metrik diş ölçüleri kullanmak mastar, hırdavat ve takım ölçüleri için önemlidir. Standart ölçüler kolaylıkla bulunabilir.

Özel Diş Ölçülerini Ne Zaman Kullanmalıyım?

Tasarımlarımızda her zaman standart metrik vida tablosundaki verileri kullanmak istemeyebiliriz. Buna tasarımcının metrik dişi kullanacağı yere göre karar vermesi gerekir. Örneğin ben titreşimin fazla olduğu yerlerde standart metrik diş tablosundaki adım değerinin bir küçüğünü seçmekteyim. Metrik vida tablosunda standart olarak M10x1,5mm olan ölçüyü M10x1mm vida ölçülerini kullanmaktayım.

Doğru Matkap Çapı Nasıl Seçilir?

Metrik diş tablosunda yer alan matkap çaplarını kullanmak dişin doğru olması açısında çok önemlidir. Bunu bir örnekle anlatmak gerekirse 10mm kalınlığındaki bir sacı su jeti ile kestirdiğimizi varsayalım. Sacın içindeki bir noktaya M12 standart diş açacağız. O zaman kesime vereceğimiz çizimde metrik diş tablosundaki matkap çapına göre delik çapı vermemiz gerek. Tabloya baktığımızda M12 için matkap çapı 10,2mm gözükmekte. O zaman su jeti ile kesim esnasında deliği 10.2mm çapında açmamız gerek.

Plazma veya lazer kesim yapıp daha sonra diş açacağınız parçalarda metrik diş tablosundaki matkap çapından daha küçük ölçüde delik açmayı ve daha sonra metrik diş tablosundaki matkap çapı ile deliği ölçüsüne getirmeyi unutmayın.

Bu içeriğin konusu olmasa da önemli bir konudan bahsetmek istiyorum. Eğer sac parçanın kesimini lazer ve plazma kesim tezgahlarında yapıyorsak dikkat etmemiz gereken başka bir önemli konu var. Lazer ve plazma kesim tezgahları parçayı yüksek ısılar ile kestiğinden kestikleri noktalarda malzemenin sertleşmesine yol açmaktadır. Sertleşmiş bir yüzeye diş açmak kolay olmayacağından standart matkap çapından daha küçük çapta bir delik lazer veya plazma tezgahında açılacak daha sonra o sertliğe uygun bir matkap ile deliğin metrik diş tablosundaki matkap çapına uygun şekilde genişletilmesi gerekmektedir.

Dilerseniz kama ölçüleri için hazırladığım içeriğe de göz atabilirsiniz.
https://tahaozel.com/kama-olculeri-kama-kanali-nasil-acilir/

Cıvataların tarihi hakkında detaylı bilgi almak isterseniz vikipedi içeriğine göz atabilirsiniz.
https://tr.wikipedia.org/wiki/C%C4%B1vata

Google’da en çok arama yapılan soruların cevabını sizlere aşağıda vermeye çalıştım.

Metrik Vida Nedir?

Metrik cıvata ölçüleri için bazen metrik vida ölçüleri de denebilmektedir. Ancak vida ile cıvata tarasında önemli bir fark vardır. Cıvatalar mutlaka somun ile veya diş çekilmiş bir parça ile kullanılmalıdır. Ancak vidalar için böyle bir zorunluluk yoktur. Somun olmadan direk parçaya sıkılıp sökülebilir.

Metrik Cıvata Tablosu

Metrik cıvata ölçüleri ile metrik diş tablosu aynı tablodur. Yukarıdaki ölçüleri civata için de kullanabilirsiniz. Metrik somun ölçüleri ve metrik vida tablosu da aynı şekildedir.

Kılavuz Matkap Çapları

Kılavuz matkap çapları deliğe çekilecek dişler için çok önemlidir. Büyük veya küçük olması bir çok sorun ortaya çıkartır. B yüzden metrik diş tablosundaki matkap çapı bölümündeki matkap çapı kılavuz matkap çapı olarak kullanılmalıdır.

Tij ve Saplama Ölçüleri

Standart tij ölçüleri ve standar saplama ölçüleri yukarıdaki metrik diş tablosundaki değerler ile aynıdır.