Kumpas Nedir? Kumpas Nasıl Kullanılır?

Kumpas Nedir? Kumpas, herhangi bir parçanın uzunluk, derinlik, yükseklik, iç çap ve dış çap ölçülerini hassas ölçmemize yarayan ölçüm aletidir. Özellikle talaşlı imalat üretiminde mikrometreler ile birlikte en çok kullanılan hassas ölçüm aletlerinden birisidir.

Kumpas Nasıl Kullanılır?

Kumpas nasıl kullanılır? Kumpaslar üzerinde metrik ve inç cetvelin bulunduğu sabit kısım üzerinde sürgü (verniyer) bölümünün hareket ettirilmesi şeklinde kullanılır.

Hassas ölçüm aleti kumpası doğru kullanmak için öncelikle kumpasın bölümlerini ve cetvel ölçüm hassasiyetini bilmek gerekir.

Kumpasın Bölümleri Nelerdir?

Ana Gövde: Üzerinde metrik ve inç cetveli bulunan kumpasın ana bölümüdür.

İç Çene: İç çap ölçmeye yarar. Çenelerin birisi ana gövde üzerinde sabit diğer ise sürgü (verniyer) üzerinde hareketlidir.

Dış Çene: Dış çap ölçmeye yarar. İç çenede olduğu gibi çenelerin birisi ana gövdeye sabit diğeri sürgü (verniyer) üzerinden hareketlidir.

Sürgü (Verniyer): Kumpas üzerindeki hareketli kısımdır. Ölçümlerde virgülden sonraki ölçü değerini okumaya yarar.

Sabitleme Vidası: Ölçüm yaptıktan sonra sürgünün sabitlenerek okuma esnasında ölçü kaymasına engel olan vidadır.

Kılıç: Derinlik ölçmeye yarar.

Kumpas Ölçüm Hassasiyeti Nedir?

Sürgülü (Verniyer) kumpaslar piyasada 1/10, 1/20 ve 1/50 ölçü hassasiyetlerinde bulunur. Bu değerler virgülden sonra okunacak değerin ne olacağı hakkında bilgi verir.

Sürgü üzerinde 1/10mm yazıyorsa elinizdeki kumpasın sürgü kısmındaki cetveldeki her çizgi 0,1mm ölçü aralığına denk gelmektedir.

Sürgü üzerinde 1/20mm yazıyorsa elinizdeki kumpasın sürgü kısmındaki cetveldeki her çizgi 0,05mm ölçü aralığına denk gelmektedir.

Sürgü üzerinde 1/50mm yazıyorsa elinizdeki kumpasın sürgü kısmındaki cetveldeki her çizgi 0,02mm ölçü aralığına denk gelmektedir.

0,02mm den daha hassas bir ölçüm yapmak istediğimizde mikrometre kullanmamız gerekmektedir. Mikrometre Nedir? başlıklı içeriği de çok yakında sizler için hazırlayacağım.

Kumpas Çeşitleri Nelerdir?

Kumpaslar okuma şekline göre yukarıdaki resimde de gördüğümüz klasik sürgülü (verniyer) ve dijital olmak üzere ikiye ayrılır. Dijital kumpas saatleri 0.01mm hassasiyetle ölçüleri ekranda göstersede 0.01mm hassasiyetli ölçüler için kesinlikle mikrometre kullanmanızı tavsiye ediyorum. Ayrıca kumpaslar cetvel boyuna göre de ayrılmaktadır. Genel olarak 150mm cetvele sahip kumpaslar kullanılmaktadır. Ancak ölçüm yapacağınız parça boyu arttıkça ona göre daha büyük cetvele sahip kumpaslara sahip olmanız gerekmektedir.

Kullanım şekline göre özelleşmiş kumpaslar da yer almaktadır. İç kanal kumpası, konik ölçüm kumpası, açı radyüs kumpası, çizgi kumpası vb. çok çeşidi vardır.

Hangi Kumpas Markasını Kullanmalıyım?

Piyasada çok farklı fiyatlarda ve markalarda kumpaslar bulunmaktadır. Ancak sektörde en çok Mahr, Mitutoyo ve Insize marka kumpaslar kullanılmaktadır. Özel amaçlı üretilen kumpasları merak ediyorsanız bu üreticilerin kataloglarını inceleyebilirsiniz.

Özet olarak bu içerikte Kumpas Nedir? sorusuna yanıt vermeye çalıştım. Kumpasın ne olduğunu bilmemek veya ölçüm sonucunu doğru okuyamamak sizi iş hayatınızda gülünç duruma düşürebilir. Bu yüzden kumpas başta olmak üzere ölçüm aletlerini doğru kullanma ve okuma bir mühendisin olmazsa olmaz yetkinliklerinden birisi olmalıdır.

Bir sonraki içerikte kumpas okuma örnekleri ile sizlerle olacağım.